Binali Yıldırım Üniversitesi Biyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Mert Elverici ve Kıbrıs Yaban Yaşamı Inceleme Enstitüsü’nde vazifeli araknolog (örümcekleri ve akrepleri inceleyen zoolojinin alt dalıyla ilgilenen bilim kişiyi) Kadir Boğaç Kunt, Zonguldak’taki Gökgöl Mağarası’nda değişik türlerle alakalı emek harcama yürüttü.
Topladıkları kabuklular (crustacea) sınıfından çift ayaklılar takımına ilişik emsalleri, bu yerde uzman olan Ege Üniversitesi Ab da diyebileceğimiz su Yapıtları Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Özbek, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ab da diyebileceğimiz su Yapıtları Fakültesi Dr. Öğretim Üyeleri İsmail Aksu ve Hazel Baytaşoğlu ile paylaştı. Morfolojik ve moleküler incelemeler kararında söz mevzusu canlıların dünyadaki öteki benzeyen çeşitlerden değişik, bilim toplumu tarafınca bugüne dek tanımlanmamış taze bir çeşit oldukları meydana çıktı.
Internasyonal hakemli bir dergide piyasaya sürülen yazı ile taze yangıç türüne, Türkiye Mağaracılık Federasyonuna (TUMAF) ithafen “gammarus tumaf” ismi verildi. Prof. Dr. Murat Özbek’in de aralarında mekan almış olduğu takım, 2019’da da Mersin’in Anamur ilçesindeki Türkiye’nin en derin mağarası sayılan 1429 metrelik Peynirlikönü Mağarası’nda da yangıç cinsinde 2 değişik canlı teşhis etmiş ve bunlara “gammarus egmao” ve “gammarus Deryae” adlarını vermişti.
Prof. Dr. Özbek, gammarusların çoğu zaman serin kaynak suları, dereler ve göllerin sahillerinde yaşayan 0,5 ila 1 santimetre uzunlukta kabuklu çeşidi canlılar bulunduğunu, zemine yakın yerlerde çoğu zaman yan tarafları üstünde yüzdükleri amacıyla ahali içinde “yangıç” olarak isimlendirildiklerini söyledi. Mağaranın turistler tarafınca ziyaret edildiğini ve bu vaziyetin canlıları negatif etkilediğini tabir eden Özbek, yalnız Gökgöl Mağarası’nda yaşayan bu ender türün koruma altına alınması icap ettiğini altını çizdi.
Bu canlıların kaynak suları, akarsular ve göllerde bol miktarda bulunmakla beraber, kuyu suları ve mağaralardaki mekan altı sularında da yaşadığını transfer eden Özbek, “Bu çalışmayla Gökgöl Mağarası’nda oraya endemik, şu demek oluyor ki yerkürede yalnız orada mevcut olan, bir çeşit oldukları bulundu. Bunu da bilim alemine kazandırmış olduk. Ülkelerin biyolojik (dirimbilimsel) zenginlikleri naturel zenginliklerinin en mühim parçalarından biridir. Bu çeşit dışarıdan bakıldığında aynı da diyebileceğimiz tıpkı cinse ilişik öteki cinslere fazlaca benziyor. Devletimizde 51 değişik çeşidi var bu canlının. Biz burada 52’ncisini bulmuş olduk. Yerkürede binden çok çeşidi var. Bunlar dışarıdan normalde bir insanoğlunun hem de bir ihtimal benim bile baktığımda ‘Bu, bu türdür.’ söyleyebileceğimiz canlılar değil. Bunlar dış görünüş yönünden birbirine fazlaca emsellar. Ancak moleküler yada ayrıntılı mikroskobik incelemelerle çeşitleri teşhis edilebilir ve uzmanı yargı verebilir” söyledi.
Özbek, 350 milyon senelik Gökgöl Mağarası’ndaki canlının buraya adapte bulunduğunu belirterek, böylesine mühim bir keşfi gerçekleştirdikleri amacıyla mutlu olduklarını söylemiş oldu. Takım dostlarına teşekkürlerini ileten Özbek, “Burada bilim alemi tarafınca meçhul bir çeşit vardı, biz bunu bulduk. Bundan sonraki emek harcamalar artık koruma emekleri olabilir yada moleküler tarafından öteki değişik emek harcamalar olabilir. Bilim adamlarımız bu mevzu üstünde emek harcamalar yapıyorlar. Bunlar güzel gelişmeler. Bundan daha önceki yıllarda ne yazık ki mevzu üzerinde yetişmiş bilim erkeği sayısı çok değildi. Bir ihtimal ondan ötürü yabancıların hakimiyeti altındaydı bu mevzular” açıklamalarında bulunmuş oldu.
